Przykład badania alkomatem w zakładach pracy w praktyce:
Firma produkcyjna X, zatrudniająca 1500 pracowników, posiada wewnętrzny system losowania pracowników, służący do wyrywkowego badania alkomatem przez ochronę. System służy do prewencyjnego badania trzeźwości wszystkich pracowników, zarówno fizycznych, jak również biurowych, w celu zachowania bezpieczeństwa w miejscu pracy.
4 maja 2019r., prawie rok od wejścia RODO, wprowadzono nowelizacje 160 ustaw, w tym Kodeksu Pracy. Nowe przepisy z założenia miały ułatwiać interpretacje przepisów RODO oraz wspierać pracodawców i organizacje we wdrażaniu racjonalnych rozwiązań, zw. z ochroną danych osobowych. Tymczasem, jeżeli chodzi o wyrywkowe badanie alkomatem w miejscu pracy, Ministerstwo Cyfryzacji, które wprowadzało RODO oraz Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, w odmienny sposób interpretują przepisy Kodeksu Pracy. Rozbieżność interpretacyjna spowodowała lawinę kolejnych zapytań i niepewności w zakładach pracy i organizacjach.
Należy podkreślić, że wyrywkowe, prewencyjnie badanie trzeźwości, stosowane jest dla bezpieczeństwa, m.in. w firmach transportowych, budowlanych, jak również produkcyjnych, gdzie brak równowagi psychicznej i fizycznej pracowników, m.in. w wyniku picia alkoholu, może być tragiczne w skutkach. UODO zaopiniował, że wiedza o stanie nietrzeźwości pracownika jest informacją o stanie zdrowia. Stan zdrowia według RODO to dana szczególnej kategorii.
Prezes UODO w swojej opinii uznał (tutaj: https://uodo.gov.pl/pl/138/1076), że w obecnym stanie prawnym pracodawcy nie mogą samodzielnie prowadzić kontroli stanu trzeźwości pracowników, dotyczy to również kontroli prewencyjnych. W związku ze zmianami 160 ustaw 4 maja 2019 r. znowelizowany został m.in. Kodeks Pracy, w zw. z wejściem w życie RODO. UODO otrzymał wiele zapytań dotyczących wykładni prawa (art. 22(1) Kodeksu Pracy) Nowy przepis mówi o tym, że dane szczególnych kategorii, w tym o zdrowiu, pracodawca może przetwarzać, gdy pracownik bądź kandydat do pracy wyrazi na to zgodę i z własnej inicjatywy przekaże takie dane.
! UWAGA !
Dane szczególnej kategorii to katalog danych szczególnych, które są wrażliwe, a ich naruszenie może mieć poważniejsze konsekwencje niż w przypadku naruszenia zwykłych danych osobowych (np. stan zdrowia, wyznanie, orientacja seksualna).
Prezes UODO zakwalifikował dane dotyczące trzeźwości do danych o stanie zdrowia. Jednakże, według UODO, należy stosować art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. O wychowaniu w trzeźwości przeciwdziałaniu alkoholizmowi:
„Zgodnie z przywołanym przepisem stan trzeźwości pracowników można więc sprawdzać, ale tylko wtedy, gdy łącznie są spełnione dwa warunki:
- badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu,
- badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. Policja), zaś zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe, co ma zapewnić wiarygodność wyniku badania.”
Podsumowując opinie UODO:
- dane o stanie trzeźwości to dane szczególnej kategorii;
- pracodawca musi mieć uzasadnione podejrzenie, że pracownik jest pod wpływem alkoholu, a następnie powinien wezwać policje, aby zweryfikować swoje przypuszczenia;
Wspomniana rozbieżność w opiniach na temat wyrywkowego badania alkomatem jest znaczna, ponieważ Urzędnicy Ministerstwa Cyfryzacji oraz większość specjalistów ds. ochrony danych osobowych, przedstawia stanowisko w którym to wyrywkowe badanie alkomatem nie stanowi naruszenia, ponieważ:
- dane dotyczące wyników badania alkomatem, według urzędników, nie są daną o stanie zdrowia (tzn. nie są to dane wrażliwe – dane szczególnej kategorii). Jednorazowa sytuacja w której test wykaże, że pracownik jest pod wpływem alkoholu nie oznacza stwierdzenia choroby alkoholowej;
- należy uznać przepisy Kodeksu Pracy lex specialis w stosunku do ustawy o wychowaniu w trzeźwości – oznacza to że przepisy Kodeksu Pracy, według tej wykładni mają mieć pierwszeństwo przed przepisami ustawy o wychowaniu w trzeźwości;
- istnieje możliwość potraktowania badań alkomatem jako formy dozwolonego monitoringu;
- w przypadku, gdy pracownik podejmuje czynności związane są bezpośrednio z ratowaniem życia lub zdrowia lub mogą mieć na nie bezpośredni wpływ, podstawą do przetwarzania danych dotyczących trzeźwości może być art. 6 ust. 1 lit. d) RODO mówiący o ochronie żywotnych interesów.
Podsumowując, pracodawcy, którzy prowadzili dotychczas wyrywkowe badania alkomatem, powinni równoważyć potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa, z prawem do prywatności i godnością pracownika. Warto przeanalizować regulaminy pracy oraz zgody pracowników, wcześniejsze wypadki spowodowane pod wpływem alkoholu oraz zastanowić czy badając trzeźwość na poszczególnych stanowiskach, można powołać się na ochronę żywotnych interesów (art. 6 ust. 1 lit. D).
0 komentarzy